-
1 зәгыйфь
1. прил.1) искале́ченный, изуве́ченный, уро́дливыйзәгыйфь аяк — искале́ченная нога́
зәгыйфь кеше — эвф. уро́дливый челове́к, уро́д
тумыштан зәгыйфь — прост. уро́д от рожде́ния
2) сла́бый, хи́лый, бесси́льный, не́мощный; ча́хлый, недора́звитый, нера́звитый; больно́й; боле́зненныйзәгыйфь кош баласы — недора́звитый птене́ц
зәгыйфь (үскән) үсемлек — ча́хлое расте́ние
зәгыйфь мускуллар — нера́звитые му́скулы
зәгыйфь күз — плохо́е зре́ние
3) сла́бый, недоста́точный; незначи́тельный; малозаме́тныйзәгыйфь яктылыкта — при сла́бом све́те
зәгыйфь тавыш белән — сла́бым го́лосом
зәгыйфь сулыш — чуть заме́тное дыха́ние
4) в словосоч. слабо-рухи зәгыйфь — слабоду́шный
акылы (акылга) зәгыйфь — слабоу́мный
5) в словосочет. на -лы, -ле: слабо-зәгыйфь нервлы — слабоне́рвный
зәгыйфь акыллы — слабоу́мный
2. нареч.зәгыйфь хәтерле — слабопа́мятный, забы́вчивый, беспа́мятливый
сла́бо, недоста́точно- зәгыйфь токларкеросин лампасы зәгыйфь яктырта — кероси́новая ла́мпа сла́бо освеща́ет
-
2 акыл
сущ.1)а) ум, ра́зум; интелле́кт || у́мственный (труд), интеллектуа́льныйакыл яшьтә түгел - башта — (посл.) ум не в во́зрасте, а в голове́
акыл зәгыйфьлеге — у́мственная сла́бость
б) ум, рассу́док, рассуди́тельность || у́мственный, рассу́дочный ( анализ)в) благоразу́мие, рассуди́тельность; созна́ние, созна́тельностьакылың кайда иде соң синең? — где́ же была́ твоя́ рассуди́тельность (благоразу́мие)?
г) ум, разу́мность, (как сле́дствие о́пыта) ум-ра́зум, му́дрость; умудрённостьпрактик акыл — практи́ческий ум (му́дрость, умудрённость)
мәкальдә чагылган тирән акыл — глубо́кая му́дрость, отражённая в посло́вице
2) разг.а) мысль, иде́якаян килде әле сиңа бу акыл ? — отку́да у тебя́ э́та мысль?
б) сове́т, наставле́ниеаның акылы белән йөрсәң... — бу́дешь его́ слу́шаться... (ещё и не то бу́дет)
ата-ана акылын тоту — приде́рживаться (слу́шаться) роди́тельского наставле́ния
3) в знач. нареч. акылга у́мственно, интеллектуа́льно, в у́мственном (интеллектуа́льном) отноше́нии (созреть, подняться); по уму́ (уму́-ра́зуму), умо́м ( быть выше или ниже кого)акылга бер чамарак алар — у́мственно они́ почти́ одина́ковы
акылга үсү — вы́расти (созре́ть) у́мственно
4) в функ. сказ. акылында вменя́емый спец. (преступник, подсудимый)•- акыл теше
- акылы сау
- акылга сау••акыл алдан йөрү — быть сообрази́тельным (сметли́вым, предусмотри́тельным, дальнови́дным, дога́дливым), быть спосо́бным предви́деть (предусмотре́ть)
акыл арттан йөри — ≈≈ за́дним умо́м кре́пок
акыл башка килү — см. акылга килү 1)-3)
акыл баштан китү — см. акыл китү 1), 2)
акыл белән эш итүчән — рассуди́тельный; толко́вый
акыл бизмәненә салу (салып үлчәп карау) — в голове́ (уме́) взве́шивать (взве́сить, прики́дывать/прики́нуть); см. тж. акыл белән уйлап карау
акыл булсын — пусть (э́то) бу́дет (послу́жит) уро́ком; э́то кому́ нау́ка (на бу́дущее); что́бы (впредь) непова́дно бы́ло ( кому)
акыл җиңеләю — см. акылга җиңеләю
акыл җитү — сообрази́ть ( что), догада́ться ( о чём), доду́маться ( до чего), умудри́ться, ухитри́ться
акыл ирешми — см. акыл җитми
акыл кергән — умо́м (у́мственно) вы́рос; умудрён ( жизненным опытом); в (при) своём (здра́вом) уме́; со свои́м умо́м
акыл кертү — см. акылга утырту 1)
акыл кушканча — по веле́нию ума́ (делать что, поступать как), по веле́нию (тре́бованию) рассу́дка
акыл өләшкәндә йоклап калган (йоклап биләмдә, урманда, мич башында калган) — см. акылсыз 1) а); акылга сай 1)>
акыл өләшү — см. акыл өйрәтү 2)
акыл сата башлау — ирон. зау́мничать, зау́мничаться
акыл сыеклану — прост.; см. акылга җиңеләю
акыл сыйдырмау — см. акылга сыймау
акыл утырту — см. акыл керү
акыл утыру — см. акыл керү
акылга зәгыйфь — см. акылга җиңел 1)
акылга муафыйк — см. акылга ятышлы 1)
акылга (акылы) үсмәгән — умо́м не вы́шел
акылга туймаган — см. акылсыз 1) а), 2)
акылга утыру — см. акыл керү
акылга яту — каза́ться (показа́ться, представля́ться) разу́мным (благоразу́мным, рациона́льным, логи́чным)
акылга өйрәтү — см. акыл өйрәтү
акылдан шашкан — см. акылдан язган
акылдан шашу — см. акылдан язу
акылдан ычкыну — прост.; см. акылдан язу
акылны алу — см. акылдан яздыру
акылны башка җыю — см. акылны җыю
акылны эчү — прост. ра́зум (ум) пропива́ть (пропи́ть)
акылны югалту — см. акылдан язу 3)
акылы бармакка урарлык (чорнарлык) та юк — ума́ ни на грош у него́
акылы кыска — ум ко́роток ( у кого)
акылы (акылга) сау — в себе́, в здра́вом уме́, в по́лном (здра́вом) рассу́дке
акылы эшли — голова́ ( чья) рабо́тает (ва́рит, сообража́ет)
акылың алтын икән — ирон.; шутл. ишь како́й, у́мный (у́мник, у́мница) (вы́искался, нашёлся), губа́ не ду́ра; ишь чего́ захоте́л (... куда́ махну́л)
акылы үзе белән — семь пя́тниц на неде́ле
- акыл алу- акыл белән уйлап карау
- акыл бирү
- акыл җитмәслек
- акыл җитми
- акыл иясе
- акыл йөртеп карау
- акыл йөртү
- акыл керү
- акыл сату
- акыл китү
- акыл өйрәтү
- акылга өйрәтү
- акыл сайлыгы
- акылга җиңел
- акыллы җиңел
- акылга җиңеллелек
- акылга җиңеләю
- акылга килү
- акылга сай
- акылы сай
- акылга сайлык
- акылга сыймау
- акылга таман
- акылы таман
- акылга таманча
- акылы таманча
- акылга утырту
- акылга ятышлы
- акылдан язган
- акылдан яздыру
- акылдан язу
- акылдан язып
- акылдан язар дәрәҗәдә
- акылны җыю
- акылы башында
- акылында
- акылы камил
- акылы төштән соң
- акылы үзе белән
- акылы үзендә
- үз акылы үзендә -
3 акыл
1. Verstand m., Vernunft f.2. Ratschlag m.акылга бертөрлерәк (зәгыйфь, җиңел)1. geistesschwach2. töricht, dumm3. unvernünftig, unklugакыл бирү einen guten Rat m. erteilenакыл иясе klugакыл йөртү überlegenакыл керү zur Vernunft f. kommenакыл сату iron. weise Lehren f. / pl. erteilenакыл өйрәтү einen guten Rat m. erteilen
См. также в других словарях:
аңгыра — (АҢГЫРАЛАНУ) (АҢГЫРАЛАТУ) – с. 1. Миңгерәү, аңсыз, надан, ахмак 2. Акылга зәгыйфь, тулы акыллы түгел … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
идиот — 1. Акылга зәгыйфь, ни акыллы, ни юләр кеше 2. Аңгыра, ахмак … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тиле — с. 1. Зиһене һәм уйлау сәләте бик түбән булган, акылга зәгыйфь, юләр; акылсыз, томана 2. Җилкенчәк, җилбәзәк. Мәсьәләне һәрьяклап уйлап тормыйча гына эш итүчән. Берәр нәрсә белән бик мавыгып киткән кеше музыка тилесе диләр аны 3. Мавыгудан,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
юләр — с. 1. Акылсыз, тиле 2. Юләрләрчә әйтелгән яки эшләнгән (сүз, чыгыш һ. б. тур.) 3. Мавыгучан; тиле, җилбәзәк 4. Акылга зәгыйфь, исәр, Дивана … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
